طرح موضوع :
بنیادگرایی اسلامی نهضتی برخاسته از درون جوامع اسلامی و پاسخی دینی به بحرانها و آشفتگی های اجتماعی و سیاسی جوامع مسلمان بود . این جریان با پی بردن به فساد و بی عدالتی در جوامع اسلامی همواره در صدد اصلاح این جوامع بوده است وبا ارائه پیشنهادی مبتنی بر تمسک و بازگشت مجدد به اصول و مبانی اسلام در صدد بود راه درمان نابسامانیها و عقب ماندگی را در درون مذهب پیدا کند .
بنیادگرایی اسلامی با ویژگی ها و اهداف فوق همواره در طول تاریخ اسلام استمرار داشته و با پسرفت و پیشرفت هایی که داشته است وارد قرون جدید (20 و 21 ) گردید .
بنیادگرایی در دوران جدید ، که می توان شروع رسمی آن را از سید جمال الدین اسد آبادی دانست علاوه بر تعقیب اهداف پیشین که مبنی بر اصلاح و مبارزه با فساد در جوامع اسلامی بود ، هدف و خواست تازه ای پیدا کرد : یعنی مبارزه با هجوم استعمار گران خارجی به سرزمین های اسلامی .این عامل از آن زمان تا کنون به صورت یکی از اهداف اصلی این جریان باقی مانده است . یا به عبارتی می توان گفت همین عامل نقش عمده ای در پیدایش و تداوم جریان بنیادگرایی اسلامی در دوران جدید داشته است .
لازم به ذکر است که مسئله تهاجم غرب به سرزمینهای اسلامی از همان ابتدا با واکنش این جوامع روبرو بوده است اما این واکنشها بیشتر در شکل و قالب های غیر اسلامی صورت گرفته است . به ویژه از نیمه دوم قرن بیستم که چارچوبهای مارکسیستی ، ملی گرایی و ناصریسم بیشتر در منطقه خاور میانه نفوذ داشتند و اسلام گرایی یا چارچوب مبارزاتی مبتنی بر عقاید اسلامی در حاشیه قرار داشت . اما به دنبال ناتوانی این مکاتب و ادامه گسترش نفوذ غرب در جوامع اسلامی گرایش روز افزونی به سمت جایگزینی دینی و طرحی اسلامی برای بسیج توده ها جهت مبارزه با هجوم گسترده غرب به وجود آمد و به دنبال آن اندیشه بنیادگرایی از اقبال فراوانی برخوردار شد که نتیجه آن گسترش دامنه بنیادگرایی اسلامی در بیشتر سرزمینهای اسلامی به ویژه آن دسته که گرفتار نابسامانیهای اجتماعی و سیاسی بیشتری بودند می باشد .
فراگیر شدن بنیادگرایی اسلامی از نیمه دوم قرن بیستم تا کنون به حدی بود که عده ای از اندیشمندان را بر آن داشت تا گمان کنند بنیادگرایی اسلامی پدیده ای جدید و مربوط به قرن اخیر است و حتی عده ای نقطه شروع آن را از سال 1979 م و وقوع انقلاب اسلامی در ایران دانستند .
2ـ سوال اصلی
بدون شک هر پژوهشی یک هدف بنیادی بر مبنای طرح یک سؤال اساسی را دنبال
میکند . همانطور که در علت انتخاب موضوع تحقیق حاضر عنوان شد حوادث 11 سپتامبر و سؤالات فراوانی که در مورد علت وقوع آن مطرح شد انگیزه ای برای انجام تحقیق حاضر می باشد لذا با توجه به مطالعات انجام شده ، محقق به دنبال این سؤال است که :آیا سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا بر جریان بنیادگرایی اسلامی و شیوه اقدام جنبشهای بنیادگرا در خاورمیانه تأثیر داشته است؟
برای تجزیه و تحلیل و فهم دقیق سؤال اصلی و رسیدن به پاسخی مناسب برای آن ، سؤالاتی فرعی مطرح می شود که طی فصول مختلف تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و به آنها پاسخ داده خواهد شد براین اساس سؤالات فرعی تحقیق حاضر نیز به شرح زیر است :
4ـ فرضیه تحقیق
از آنجا که پاسخ به سؤال اصلی هر تحقیق باید با تکیه بر مطالعات و بررسی های علمی مبتنی بر شواهد و اسناد معتبر باشد تا ضمن ارتباط منطقی میان سؤال و پاسخ قابل دفاع نیز باشد لذا بر اساس بررسی ها و مطالعات انجام شده پیرامون سوال اصلی پژوهش حاضر فرضیه مطرح شده نیز بدین گونه است :
سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا مبنی بر حمایت از اسرائیل و رژیم های غیر دموکراتیک و حضورنظامی مستقیم در منطقه باعث تشدید بنیادگرایی اسلامی و توسل جنبشهای بنیادگرای اسلامی به اقدامات خشونت طلبانه علیه آمریکا شده است.
تعداد صفحات 272 word
فهرست مطالب
1 . طرح موضوع |
1 |
||||||||||||||||||||
2 . سوال اصلی |
5 |
||||||||||||||||||||
3 . سوالات فرعی |
6 |
||||||||||||||||||||
4 . فرضیه تحقیق |
6 |
||||||||||||||||||||
5 . مفاهیم |
6 |
||||||||||||||||||||
6 . مفروضات |
8 |
||||||||||||||||||||
7 . اهمیت و علل انتخاب موضوع |
8 |
||||||||||||||||||||
8 . برسی متون و آثار |
11 |
||||||||||||||||||||
9 . اهداف پژوهش |
11 |
||||||||||||||||||||
10 . نقطه ثقل پژوهش |
11 |
||||||||||||||||||||
11 . روش تحقیق |
12 |
||||||||||||||||||||
12 . سازماندهی پژوهش |
12 |
||||||||||||||||||||
بخش اول:سیاست خارجی و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا |
|||||||||||||||||||||
مقدمه بخش |
15 |
||||||||||||||||||||
فصل اول:سیاست خارجی |
16 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول : شناخت سیاست خارجی |
16 |
||||||||||||||||||||
الف ) تعریف و تبیین سیاست خارجی |
16 |
||||||||||||||||||||
ب ) اهداف سیاست خارجی هدفهای اساسی یا اولیه هدفهای متوسط یا درجه دوم هدفهای جهانی یا دراز مدت |
19 20 20 21 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم: رابطه میان سیاست خارجی و منافع ملی الف ) تعریف و تبیین منافع ملی و جایگاه آن در سیاست خارجی ب ) قدمت و پیشینه کاربرد منافع ملی |
24 24 27 |
||||||||||||||||||||
فصل دوم:سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه |
29 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول : حضور آمریکا در خاور میانهالف ) تاریخچه حضور آمریکا در منطقهب ) اهمیت خاورمیانه برای آمریکاج ) کمیت و پراکندگی جغرافیایی نیروهای آمریکایی در خاور میانه |
29 29 30 31 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم : اهداف ومنافع سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه الف ) جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی آمریکا ب ) اهداف و منافع آمریکا در خاورمیانه |
36 36 38 |
||||||||||||||||||||
حفظ بقاء و امنیت اسرائیل |
40 |
||||||||||||||||||||
دسترسی به منابع نفت خاورمیانه |
44 |
||||||||||||||||||||
حمایت از دولتهای محافظه کار |
45 |
||||||||||||||||||||
گفتار سوم:تأثیر حوادث 11 سپتامبر بر سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه |
48 |
||||||||||||||||||||
منابع بخش اول |
50 |
||||||||||||||||||||
بخش دوم:بنیاد گرایی و بنیاد گرایی اسلامی |
|||||||||||||||||||||
مقدمه بخش |
57 |
||||||||||||||||||||
فصل اول:تبار شناسی و ویژگی های بنیادگرایی |
58 |
||||||||||||||||||||
گفتاراول:بنیادگرایی |
58 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم:بنیادگرایی اسلامی |
59 |
||||||||||||||||||||
چیستی و تبار شناسی |
59 |
||||||||||||||||||||
تفاوت بنیادگرایی اسلامی با بنیادگرایی مسیحی |
62 |
||||||||||||||||||||
ویژگی های بنیادگرایی اسلامی |
63 |
||||||||||||||||||||
اهداف و خواسته های بنیادگرایان |
64 |
||||||||||||||||||||
نشانه های بنیادگرایی اسلامی |
66 |
||||||||||||||||||||
جاذبه های بنیادگرایی اسلامی به عنوان رقیب مکاتب دیگر |
67 |
||||||||||||||||||||
رویکرد بنیادگرایی اسلامی به سیاست وحکومت |
67 |
||||||||||||||||||||
گفتار سوم:غرب و استفاده ابزاری و تبلیغاتی از کاربرد اصطلاح بنیادگرایی اسلامی |
69 |
||||||||||||||||||||
گفتار چهارم:واکنش های نظری به کاربرد تبلیغاتی غرب از اصطلاح بنیادگرایی اسلامی |
71 |
||||||||||||||||||||
گفتار پنجم:پیشگامان بنیادگرایی و احیاء طلبی اسلامی |
77 |
||||||||||||||||||||
سید جمال الدین |
77 |
||||||||||||||||||||
محمد عبده |
79 |
||||||||||||||||||||
عبدالرحمن کواکبی |
80 |
||||||||||||||||||||
مودودی |
82 |
||||||||||||||||||||
سید قطب حسن البناء
|
82 83 |
||||||||||||||||||||
فصل دوم:نظریه پردازی پیرامون علل ظهور و ضد غربی بودن جنبشهای بنیادگرایی اسلامی |
84 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول:علل ظهور جنبشهای بنیادگرا |
84 |
||||||||||||||||||||
نگرش شرق شناسان جدید |
86 |
||||||||||||||||||||
نگرش جهان سوم گرایی جدید |
87 |
||||||||||||||||||||
عکس العملی در برابر غربی شدن |
88 |
||||||||||||||||||||
نظریه مارتین مارتی و اسمارت |
89 |
||||||||||||||||||||
ظهور ایالات متحده |
89 |
||||||||||||||||||||
دیدگاه هرایردکمجیان |
90 |
||||||||||||||||||||
دیدگاه خورشید احمد |
90 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم:علل ضد غربی بودن جنبشهای اسلام گرا |
92 |
||||||||||||||||||||
نگرش شرق شناسان جدیدنگرش جهان سوم گرایی جدید |
93 94 |
||||||||||||||||||||
دیدگاه فرید زکریا |
95 |
||||||||||||||||||||
فصل سوم:خشونت طلبی در جنبشهای بنیادگرای اسلامی :ماهیت،علل و انگیزه ها |
97 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول:ماهیت اقدامات خشونت طلبانه در جنبشهای اسلامی،تروریستی یا شهادت طلبانه ،انتخابی یا استیصالی |
98
|
||||||||||||||||||||
گفتار دوم:عوامل و متغیرهای تسهیل کننده یا کنترل کننده خشونت طلبی در جنبشهای اسلام گرا |
104 |
||||||||||||||||||||
الف)متغیرهای تسهیل کننده توسل به خشونت |
105 |
||||||||||||||||||||
توجیهات ارزشی |
105 |
||||||||||||||||||||
سنت و سوابق تاریخی |
105 |
||||||||||||||||||||
اقتدار سازمانی و نهادی |
106 |
||||||||||||||||||||
سکولاریسم |
106 |
||||||||||||||||||||
سرکوب و فشار |
106 |
||||||||||||||||||||
مداخله خارجی |
107 |
||||||||||||||||||||
ب ) متغیرهای کنترل کننده توسل به خشونت |
107 |
||||||||||||||||||||
1- اصلاحات و توسعه اقتصادی |
107 |
||||||||||||||||||||
2- سیاست وحدت گرایانه |
107 |
||||||||||||||||||||
3- مسله فلسطین |
108 |
||||||||||||||||||||
4- مشارکت سیاسی |
108 |
||||||||||||||||||||
منابع بخش دوم |
114 |
||||||||||||||||||||
بخش سوم:سیر تحولات بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه از 1979ـ2002: تشدید یا تضعیف |
|||||||||||||||||||||
مقدمه بخش |
123 |
||||||||||||||||||||
فصل اول:فراز و نشیب های بنیادگرایی اسلامی |
124 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول : تحولات بنیادگرایی اسلامی قبل از 1979 |
124 |
||||||||||||||||||||
الف ) دوره آگاه شدن از چالشهای جدید |
127 |
||||||||||||||||||||
ب ) ارائه چارچوب ها ی بدیل |
127 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم؛تحولات بنیادگرایی اسلامی پس از 1979:نشانه ها و شاخص های تشدید |
128 |
||||||||||||||||||||
الف ) تعدد میزان تحولات بنیادگرایانه |
129 |
||||||||||||||||||||
انقلاب اسلامی در ایران |
129 |
||||||||||||||||||||
تسخیر مسجد بزرگ کعبه |
133 |
||||||||||||||||||||
حمله شوروی به افغانستان |
133 |
||||||||||||||||||||
ب ) اتخاذ مواضع تهاجمی به جای تدافعی |
135 |
||||||||||||||||||||
ج ) چرخش از اسلام میانه رو به اسلام مبارز د ) افزایش عملیات مسلحانه گروههای بنیادگرای اسلامی |
136 138 |
||||||||||||||||||||
هـ ) طرح دکترین دولت غیر سرزمینی و پیشقراولی بنیادگرایی سنی(وهابیت) |
139 |
||||||||||||||||||||
و ) واکنش غرب و اظهار نگرانی از بنیادگرایی اسلامی |
140 |
||||||||||||||||||||
گفتار سوم : تأثیر حوادث 11 سپتامبر بر بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه |
143 |
||||||||||||||||||||
فصل دوم:بنیادگرایی اسلامی در مصر و عربستان سعودی |
146 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول:بنیادگرایی اسلامی و طیف های مختلف اسلام گرا در مصر |
146 |
||||||||||||||||||||
الف ) پیشینه بنیادگرایی اسلامی در مصر |
146 |
||||||||||||||||||||
ب ) جناح های اسلامی در مصر |
148 |
||||||||||||||||||||
1 ) اسلام دولتی (الازهر) |
148 |
||||||||||||||||||||
2 ) اسلام میانه رو(اخوان المسلمین) |
149 |
||||||||||||||||||||
علل و عوامل شکل گیری اخوان المسلمین |
151 |
||||||||||||||||||||
فعالیت های اولیه |
151 |
||||||||||||||||||||
شخصیت حسن البنا |
151 |
||||||||||||||||||||
مبانی فکری و اندیشهای اخوان المسلمین |
152 |
||||||||||||||||||||
اصول شش گانه اخوان المسلمین برای تحقق اهداف مورد نظر |
153 |
||||||||||||||||||||
استراتژی اخوان المسلمین برای دستیابی به اهداف |
153 |
||||||||||||||||||||
وجه تمایز اخوان المسلمین با سایر جنبشهای اسلامی |
154 |
||||||||||||||||||||
عوامل مؤثر در فراگیری اخوان المسلمین در مصر و خاورمیانه |
156 |
||||||||||||||||||||
3 ) جناح اسلام انقلابی |
157 |
||||||||||||||||||||
1 . جماعت اسلامی |
158 |
||||||||||||||||||||
2 . سازمان الجهاد |
158 |
||||||||||||||||||||
علل و چگونگی شکل گیری |
158 |
||||||||||||||||||||
تفکر و اندیشه حاکم |
159 |
||||||||||||||||||||
سازماندهی و ساختار درونی |
160 |
||||||||||||||||||||
شیوه عملکرد |
161 |
||||||||||||||||||||
الجهاد از مصر تا افغانستان |
161 |
||||||||||||||||||||
3 . منظمه التحریر الاسلامی |
162 |
||||||||||||||||||||
4 . جماعه المسلمین (التکفیر و الهجره) |
163 |
||||||||||||||||||||
سابقه و پیشینه |
163 |
||||||||||||||||||||
تفکر و اندیشه حاکم بر گروه |
163 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم:بنیادگرایی اسلامی در عربستان سعودی |
164 |
||||||||||||||||||||
الف ) ماهیت ، ریشه ها و تحولات بنیادگرایی در عربستانماهیت و ریشه های بنیادگرایی در عربستانتحولات بنیادگرایی در عربستان و ظهور نسل جدید بنیادگراب ) نقش بنیادگرایی اسلامی در تحولات اجتماعی و سیاسی عربستان1 ) مشروعیت زایی و عامل کشور سازی |
164
168 169 171 |
||||||||||||||||||||
2 ) مشروعیت زدایی و چالش برانگیزی |
171 |
||||||||||||||||||||
شورش جهیمان العطیبی
ظهور اسامه بن لادن و تشکیل سازمان القاعده ج )گروهها و جناحهای اسلام گرا در عربستان سعودی جناح مذهبی جناح تکنوکراتها منابع بخش سوم |
172 173 176 177 178 179 |
||||||||||||||||||||
بخش چهارم : سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه و تأثیر آن بر بنیادگرایی اسلامی در مصر و عربستان سعودی |
|||||||||||||||||||||
مقدمه بخش |
187 |
||||||||||||||||||||
فصل اول:حمایت آمریکا از رژیم های غیر دموکراتیک و سرکوبگر و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی |
188 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول:تعامل سیاست خارجی آمریکا و نظامهای سیاسی در خاورمیانه |
188 |
||||||||||||||||||||
الف) اولویت سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه:تشویق دموکراسی یا تعقیب منافع ملی |
188 |
||||||||||||||||||||
ب)نقش سیاست خارجی آمریکا در تداوم رژیم های غیر دموکراتیک |
191 |
||||||||||||||||||||
ج) علت حمایت آمریکا از رژیم های غیر دموکراتیک |
193 |
||||||||||||||||||||
ترس از روی کار آمدن اسلام گرایان |
193 |
||||||||||||||||||||
کمک به تحقق صلح خاورمیانه |
197 |
||||||||||||||||||||
سیاست حفظ وضع موجود |
198 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم: همسویی سیاست خارجی آمریکا با دولت مصر و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی |
199 |
||||||||||||||||||||
گفتار سوم:همسویی سیاست خارجی آمریکا با دولت عربستان سعودی و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی |
206 |
||||||||||||||||||||
فصل دوم:حضور نظامی مستقیم آمریکا در خاورمیانه و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی |
211 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول : پیامدهای سیاسی و فرهنگی حضور آمریکا در منطقه |
211 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم:واکنش گروههای بنیادگرا نسبت به حضور آمریکا در منطقه |
214 |
||||||||||||||||||||
الف) واکنش نظری ـ فقهی |
214 |
||||||||||||||||||||
ب) واکنش عملی (مبارزه جویانه) |
217 |
||||||||||||||||||||
ج) صدام گرایی |
218 |
||||||||||||||||||||
د) بن لادن گرایی و فراگیر شدن کیش بن لادنیزم |
219 |
||||||||||||||||||||
فصل سوم:حمایت آمریکا از اسرائیل و تأثیر آن بر آمریکا ستیزی و رفتار گروههای بنیادگرا در خاورمیانه |
221 |
||||||||||||||||||||
گفتار اول: حمایت ایلات متحده آمریکا از اسرائیل |
221 |
||||||||||||||||||||
الف ) علت ، میزان و شیوه های حمایت آمریکا از اسرائیلعلت حمایت آمریکا از اسرائیل |
221 221 |
||||||||||||||||||||
میزان کمک های آمریکا به اسرائیل |
221 |
||||||||||||||||||||
شیوه ها و روشهای گوناگون حمایت آمریکا از اسرائیل |
222 |
||||||||||||||||||||
ب ) پیامدهای منفی حمایت آمریکا از اسرائیل برحل بحران فلسطین |
225 |
||||||||||||||||||||
تداوم بقاء و استمرار سلطه رژیم صهیونیستی |
225 |
||||||||||||||||||||
انعطاف ناپذیری رژیم صهیونیستی |
226 |
||||||||||||||||||||
استمرار عملیات شهرک سازی و ممانعت از تشکیل یک دولت فلسطینی |
227 |
||||||||||||||||||||
گفتار دوم: رابطه آمریکا با اسرائیل و تأثیر آن بر موضع گروههای بنیادگرا نسبت به آمریکا در مصر و عربستان سعودی |
229 |
||||||||||||||||||||
الف ) جایگاه مسئله فلسطین در اندیشه اسلام گرایان |
230 |
||||||||||||||||||||
ب ) نقش و تأثیر حمایت آمریکا از اسرائیل بر آمریکا ستیزی اسلام گرایان در مصر و عربستان سعودی |
231 |
||||||||||||||||||||
منابع بخش چهارم |
237 |
||||||||||||||||||||
نتیجه گیری |
245 |
||||||||||||||||||||
فهرست منابع |
272 |
||||||||||||||||||||