نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره ی امورموضوعی و حکمی در دادرسی مدنی

عنوان تحقیق: نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ ی امور موضوعی و حکمی در دادرسی مدنی

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 240

شرح مختصر:

تحول نظام­های حقوقی مدرن نشان می­دهد که بخش اعظم تلاشها در عرصه­ی دادرسی، آفرینش نظامی عادلانه و حقیقت مدار بوده است. رسیدن به این مطلوب، نیازمند طراحی شیوه­ای دقیق و جامع از فرآیند دادرسی است که در آن هر یک از بازیگران دعوا، یعنی دادرس و اصحاب دعوا از امکاناتی برابر برای رسیدن به رأی برخوردارند. در این جهان­بینی حقوقی، فرآیند دادرسی، یک نزاع برای پیروزی نیست، بلکه عرصه­ی گسترده­ای است که همکاری توأم با حسن نیت دادرس و اصحاب دعوا را می­طلبد. در این میان، هدف این اثر توجه به بخشی از فرآیند دادرسی، یعنی امور موضوعی و حکمی است و در آن سعی شده است تا به این پرسش پاسخ داده شود که نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور موضوعی و حکمی چیست؟ مشاهده­ی قوانین، اصول حاکم بر فرآیند دادرسی و دکترین حقوقی نشان می­دهد که در حوزه­ی امور موضوعی و امور حکمی، توزیع نقشها تا حد زیادی متعادل است؛ هرچند برتری­هایی وجود دارد و این برتری در زمینه­ی امور موضوعی متعلق به اصحاب دعوا و در زمینه­ی امور حکمی متعلق به دادرس است؛ اما این تفوق نسبی سبب نمی­شود که نقش دادرس در اداره­ی امور موضوعی و نقش اصحاب دعوا در اداره­ی امور حکمی نقشی منفعل و کم اهمیت باشد.

کلید واژگان : امور موضوعی، امور حکمی، اصل تعاون، اصل تغییرناپذیری دعوا.

  فهرست مطالب

فصل اول : مقدمه

مبحث اول– دادرسی مدنی و عناصر آن 6

گفتار اول – مفهوم دادرسی مدنی و عناصر آن6

بند اول - مفهوم دادرسی مدنی6

بند دوم – عناصر دادرسی مدنی 8

الف- طرفین دادرسی مدنی 9

ب- دادرس 9

ج- موضوع دادرسی مدنی 10

گفتار دوم – رابطه­ی میان عناصر دادرسی مدنی 11

مبحث دوم – امور موضوعی 16

گفتار اول - مفهوم امور موضوعی  20

گفتار دوم – انواع امور موضوعی 24

الف - امور موضوعی اصلی 24

1-وقایع اولیه و وقایع نهایی 25

2-وقایع مادی و وقایع اعتباری 27

ب- امور موضوعی تبعی 28

1-امور موضوعی تبعی اثباتی 29

2-امور موضوعی تبعی تفسیری 29

مبحث سوم- امور حکمی 30

مبحث چهارم – تمایز امور موضوعی از امور حکمی 33

گفتار اول – معیارهای تفکیک امور موضوعی از امور حکمی 35

بند اول– معیارهای تفکیک امور موضوعی از امور حکمی از منظر حقوق35

الف- نظریه­ی پاسخ به طرق متعدد 36

ب-نظریه­ی واژگان متداول36

ج- نظریه­ی منطقی نوع استنباط 37

د- سایر نظریات  39

ه – نظریه­ی منتخب 40

بند دوم- معیار تفکیک امور موضوعی از امور حکمی از منظر فقه 41

گفتار دوم – مصادیق مشتبه امور موضوعی و امورحکمی41

الف- سبب دعوا  42

ب- توصیف  44

ج- دلالت دلیل 46

1-ارائه­ی دلیل 47

2-پذیرش دلیل 47

3-بررسی ارتباط دلیل 47

4-ارزیابی دلیل 48

5-تفسیر دلیل 49

6-توصیف دلیل 50

7-رسیدگی به دلیل 51

ج- عرف، قوانین خارجی و قواعد مربوط به احوال شخصیه­ی سایر مذاهب 51

گفتار سوم – تمایز امور موضوعی از امور حکمی در دیوان عالی کشور52

فصل دوم – نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور موضوعی

مبحث اول – نقش دادرس و اصحاب دعوا در ارائه­ی امور موضوعی 63

گفتار اول- نقش اصحاب دعوا در ارائه­ی امور موضوعی 64

الف –حق و تکلیف اصحاب دعوا در ارائه امور موضوعی 64

ب - شرایط امور موضوعی 75

گفتار دوم - نقش دادرس در ارائه­ی امور موضوعی 77

الف - موضوعات ناگهانی79

1-احراز تقصیر زیاندیده و تقسیم مسئولیت81

2-تعیین ماهیت و قلمرو تعهدات طرفین قرارداد81

3-احراز ناتوانی مدیون85

4-تعیین سبب بطلان عقد 86

ب- خواسته­ی ضمنی 87

مبحث دوم – نقش دادرس و اصحاب دعوا در اثبات امور موضوعی 89

گفتار اول – نقش اصحاب دعوا در اثبات امور موضوعی 90

بند نخست – نقش اصحاب دعوا در ارائه­ی دلیل 90

الف – قاعده­ی البینه علی المدعی90

1– تعیین مفهوم مدعی در قاعده­ی البینه علی المدعی 91

2- اجرای قاعده­ی­ البینه علی المدعی در برخی مصادیق خاص 98

ب- رعایت اصل صداقت و حسن نیت در ارائه دلیل102

ج- افشای دلیل

بند دوم – نقش اصحاب دعوا در اداره­ی دلیل110

گفتار دوم – نقش دادرس در اثبات امور موضوعی 112

بند نخست- نقش دادرس در ارائه­ی دلیل 112

الف – نقش دادرس در تمسک به ترتیبات تحقیقی 112

ب- علم قاضی  120

بند دوم- نقش دادرس در اداره­ی دلیل 125

الف- نقش دادرس در احراز شرایط قانونی دلیل 125

ب-نقش دادرس در احراز عنصر ارتباط 126

ج-نقش دادرس در تفسیر و توصیف دلیل 127

د-نقش دادرس در ارزیابی دلیل 128

ه- نقش دادرس در رسیدگی به دلیل 135

مبحث سوم- نقش دادرس و اصحاب دعوا در تغییر امور موضوعی 137

گفتار اول - نقش اصحاب دعوا در تغییر امور موضوعی 137

بند نخست - تغییر در حیطه­ی استثنائات وارد بر اصل تغییرناپذیری دعوا 139

الف - تغییر خواسته 140

ب-تغییر نحوه­ی دعوا 144

ج-تغییر ادعا در مرحله­ی تجدیدنظر 147

1-تغییر عین مال به قیمت آن و بالعکس 147

2-تغییر عنوان خواسته 148

3-افزایش ادعا در قالب مطالبه­ی دیون حال شده 148

بند دوم - تغییر در چارچوب خواسته­ی تثبیت شده­ی دعوا 148

گفتار دوم - نقش دادرس در تغییر امور موضوعی 152

الف – اصلاح قرارداد 154

1-تعدیل قرارداد در نتیجه­ی حوادث پیش بینی نشده 158

2-تعدیل قرارداد با حذف شروط اجحاف­آمیز162

ب- تغییر شیوه­ی جبران ضرر و زیان 164

1-تغییر شیوه­ی پرداخت از مثل به قیمت 165

2-تغییر در قالب اعطای تسهیلات به مدیون 166

فصل سوم – نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور حکمی

مبحث اول – نقش دادرس و اصحاب دعوا در ارائه­ی امور حکمی 171

گفتار اول – نقش دادرس در ارائه­ی امور حکمی 172

بند اول– حق و تکلیف دادرس در استناد به امور حکمی 172

الف- نقش دادرس در استناد به احکام 172

ب- نقش دادرس در تفسیر امور حکمی 177

ج- نقش دادرس در توصیف امور موضوعی 180

بند دوم – تأثیر اشتباه دادرس در ارائه­ی امور حکمی 181

بند سوم - جایگاه مشورت در ارائه­ی امور حکمی( نظریه­ی دوست دادگاه183

بند چهارم - نقش شهود گرایی قضایی در ارائه امور حکمی 184

گفتار دوم- نقش اصحاب دعوا در ارائه­ی امور حکمی 188

مبحث دوم - نقش دادرس و اصحاب دعوا در تغییر امور حکمی 194

گفتار اول – نقش دادرس در تغییر امور حکمی 194

بند نخست- تغییر قواعد حقوقی حاکم بر دعوا 195

الف- تغییر قواعد ارائه شده از سوی اصحاب دعوا 195

ب- صدور حکم بر مبنای انصاف 196

بند دوم- تغییر در توصیف امور موضوعی 198

الف- تغییر در توصیف خواسته­ی دعوا198

1-موضع دکترین در تغییر توصیف خواسته198

2-موضع رویه­ی قضایی در تغییر توصیف خواسته 201

3-شرایط تغییر در توصیف خواسته 202

ب- تغییر توصیف رابطه­ی حقوقی 206

گفتار دوم- نقش اصحاب دعوا در تغییر امور حکمی 210

نتیجه گیری 216

فهرست منابع

منابع فارسی  221

منابع عربی  228