زمینه‌ها و چگونگی جنگ‌های رِدّه

عنوان تحقیق:زمینه‌ها و چگونگی جنگ‌های رِدّه

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 145

شرح مختصر:

ظهور اسلام منشاء تحولات بزرگی در تاریخ جهان گردید که بر همگان پوشیده نیست . تازیان در پرتو این آیین توانستند شاهنشاهی بزرگ ساسانی را از گردونه تاریخ خارج سازند و سرزمینهای بزرگی را از قلمرو روم شرقی تسخیر نمایند. اعراب به نام اسلام تمدن ایرانی را لگدمال تاراج خویش کردند، هر چند پس از مدتی بر ویرانه های آن به همت ایرانیان تمدن ایرانی- اسلامی دوباره پایه ریزی گردید. از آنجائیکه سرکوب شورشهای موسوم به ارتداد سرآغاز حرکت تهاجمی اعراب مسلمان به سرزمینهای هم جوار بود، بررسی و تحلیل آن بخصوص نقشی که نتیجه این جنگها در ایجاد وحدت در میان اعراب شبه جزیره عربستان داشت اهمیتی فراوان دارد که متاسفانه در مطالعات تاریخی صدر اسلام مورخان معمولا از آن سرسری می گذرند.

سوای از مساله فوق، شناخت اینکه با وجودیکه اعراب در زمان حیات پیامبر اسلام را پذیرفته بودند،چرا پس از مرگ او به سرعت از این آیین برگشتند، خود مبحثی مهم است که موضوعی جالب و جذاب در زمینه مطالعه جامعه شناسی تاریخی برای ما فراهم می آورد.

جایگزینی دین اسلام به جای ادیان و باورهای دیگر در جامعه عربستان و فراگیر شدن آن نیز می تواند مبحثی جالب در حیطه جامعه شناسی دین باشد که هر چند موضوع مستقیم بررسی ما نیست ، اما از آن جاییکه تضاد دینی بهانه اصلی جنگهای موسوم به "ارتداد" می باشد بررسی تحولی که دین اسلام از این منظر ایجاد کرد و مقاومت در برابر آن، می تواند مقدمه لازمی برای این چالشها باشد که ما نیز به فراخور بحث نیم نگاهی بدان داشته ایم.

همچنین تفسیر و تحلیل این نبردها و تاثیری که در تحکیم مشروعیت حکومت مدینه ایجاد کرد ماده خام خوبی است برای تبیین چگونگی استقرار نظام سیاسی خلافت و بخصوص مباحثی که در پرتو چالشهای جانشینی در حیطه معرفتی اندیشه سیاسی در عالم اسلام نزد اندیشمندان مسلمان پس از آن پدید آمد؛ و نیز در بازخوانی مجدد این رویدادها می توان تحلیل تاریخی متفاوتی از چگونگی سیر حوادث منتهی به جنگهای رده، چگونگی انجام آنها و نیز نتایج حاصله ارایه داد که نگارنده در اینجا کوشیده است به وسع اندک خویش بدان بپردازد.

فهرست مطالب

عنوان.......................................................................................................... صفحه

سپاس‌نامه .......................................................................................................... ث

مقدمه ................................................................................................................ 1

معرفی منابع ....................................................................................................... 5

بخش یکم: مبحث فقهی ارتداد ................................................................................... 9

ـ بررسی مفاهیم و انواع ارتداد و احکام مربوط به آنها .................................................... 9

ـ تعریف ارتداد .................................................................................................... 9

ـ انواع ارتداد ..................................................................................................... 10

ـ شرایط احراز ارتداد .......................................................................................... 13

ـ سیر تاریخی ارتداد در اسلام ............................................................................... 14

ـ ارتداد در قرآن ................................................................................................. 17

ـ ارتداد در حدیث ................................................................................................ 19

ـ راههای اثبات ارتداد .......................................................................................... 21

ـ موجبات ارتداد ................................................................................................. 22

ـ مجازاتهای ارتداد .............................................................................................. 24

بخش دوم: تحولات جامعه عربستان از پیش از اسلام تا مرگ پیامبر

ـ موقعیت جغرافیایی مناطق درگیر در نبرد ................................................................ 30

ـ وضعیت سیاسی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام ............................................. 31

ـ وضعیت اقتصادی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام ........................................... 34

ـ بافت فرهنگی و دینی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام ....................................... 36

ـ نتیجه تحلیلی تحولات جامعه عربستان در آستانه‌ی ظهور پیامبر(ص)............................. 42

جامعه عربستان در آستانه مرگ پیامبر

ـ وضعیت جامعه عربستان در آستانه مرگ پیامبر ....................................................... 45

ـ چگونگی ایمان اعراب و گسترش اسلام در شبه‌جزیره عربی ....................................... 47

ـ اشرافیت قریش و آیین اسلام ................................................................................ 49

بخش سوم: مساله جانشینی و وضعیت دولت اسلامی پس از مرگ پیامبر

ـ بررسی و نقد دیدگاههای مختلف درباره جانشینی پیامبر ............................................. 54

ـ زمینه‌های ذهنی به قدرت رسیدن ابوبکر .................................................................. 59

زمینه‌های عینی به قدرت رسیدن ابوبکر ................................................................... 60

ـ تدبیرها و ترفندهای ابوبکر در کسب و تحکیم قدرت ................................................... 65

ـ نتیجه‌گیری

بخش چهارم: ایده‌های انگیزه های ایجاد جنگ های ارتداد

ـ بررسی و نقد ایده‌های موجود در بابدلیل جنگ های رده ......................................... 68

ـ ماهیت جنگ‌های ارتداد در پرتو الگوی نظری ......................................................... 72

بخش پنجم : جنگ‌های رده در نجد ، بحرین و عمان

ـ هجوم قبایل پیرامون مدینه ................................................................................... 84

ـ طلیحه ........................................................................................................... 86

ـ عقاید و تعالیم طلیحه ...................................................................................... 89

ـ شورش‌های پراکنده پس از سرکوب طلیحه............................................................... 92

ـ سرکوب قبایل بنی عامر ..................................................................................... 92

ـ نبرد جواء و سرکوب بنی سلیم ............................................................................. 93

ـ نبرد ظفر ........................................................................................................ 94

ـ مسیلمه ........................................................................................................... 95

ـ عقاید و تعالیم مسیلمه ....................................................................................... 100

ـ سجاح ......................................................................................................... 103

ـ جدایی مالک بن نویر از سجاع و کشته‌شدنش به دستور خالد ....................................... 108

ـ نبرد دباء و سرکوب ارتداد عمان ........................................................................ 112

ـ ارتداد بحرین ................................................................................................. 113

بخش ششم: جنگ‌های رده در یمن

ـ چگونگی قیام اسود عنسی و فرجام کار او ............................................................. 117

ـ تعالیم و آموزه‌های دینی اسود عنسی..................................................................... 120

ـ شورش قبس بن عبدیغوث بر سر امارت ............................................................... 122

ـ برگشت مردم حضر موت و کنده از آیین اسلام ....................................................... 124

نتیجه نهایی .................................................................................................... 131

فهرست منابع 134

پایان نامه بررسی نظرات جدید ارتداد در اسلام

پیشگفتار

مسئله ارتداد از مسائل مهمی است که از جنبه های مختلف علوم فقهی ،‌تاریخی ،‌ کلامی و تفسیری قابل بررسی و کنکاش است. با توجه به اینکه احکام فقهی در جامعه امروز ما از جنبه حکومتی شکل عملی و کاربردی یافته و بازتاب آن در قوانین ،‌رویه و یا احکام صادره از دادگاهها ظهور و بروز یافته است، لذا موضوع ارتداد امروزه از جنبه حقوقی نیز مورد توجه قرار گرفته و مباحث مختلفی را میان فقها و حقوقدانان و بعضا سیاسیون برانگیخته است .

بررسی احکام ارتداد از جنبه موازین حقوق عمومی و خصوصی داخلی و حقوق بین الملل و قوانین مرتبط با حقوق بشر و منشور اعلامیه جهانی آن موضوع جدیدی است که حداکثر در چند دهه اخیر به آن پرداخته شده است، حال آنکه که مباحث ارتداد از جنبه های تاریخی سابقه ای چند هزار ساله دارد که به یونان قدیم و محاکمه سقراط مطابق قوانین آتن و محکومیت وی به اعدام باجام شوکران در 2400 سال پیش بر میگردد .

شکایت علیه سقراط در سال 399 پیش از میلاد با این مضمون به دادگاه تسلیم شد که «سقراط بر خلاف موازین قانونی رفتار می‌کند، زیرا او به خدایان تایید شده از طرف دولت اعتقاد ندارد و خدای جدیدی به نام دایمونیا را تبلیغ می‌کنند. علاوه بر آن او مرتکب عمل خلاف قانون می‌شود، زیرا جوانان را فاسد می‌نماید».

از جنبه فقه اسلامی نیز سابقه ارتداد به زمان ظهور اسلام و حکومت اسلامی تشکیل شده توسط پیامبر اکرم (ص) می رسد . اما تفاوت اساسی ارتداد در صدر اسلام با یونان قدیم این بود که درصدر اسلام ارتداد به صورت تغییر عقیده واقعی و درونی مبتنی بر ارتداد فکری مطرح نبود بلکه معمولا با انگیزه های سیاسی ، اقتصادی یا قومی همراه بود. مثلاً برخی مرتدین به خاطر اینکه زکات نپردازند از اسلام بر می‌گشتند. و برخی دیگر که مرتکب جنایت شده بودند جهت فرار از قصاص مرتد می‌شدند.

اینگونه بود که موضوع ارتداد از همان سالهای اول ظهور اسلام پدیدار گردیده و از دیرباز درعلوم فقهی ، تفسیری و کلامی مورد بررسی قرار گرفت.

بنابراین مشخص می شود که بررسی مباحث ارتداد از جنبه حقوق داخلی و بین الملل در مقایسه با سوابق مباحث کلامی و تفسیری و فقهی، مباحثی جدید و نو پا هستند که روزهای آغازین خود را میگذرانند. از این رو اختلاف آرا و ارائه نظریات گوناگون و نرسیدن به نتایج مشخص و پذیرفته شده میان فقها و حقوقدانان در جامعه امروز ایران نتیجه طبیعی این بحث نوپا است .

نتیجه دیگر اینگونه مباحث نوپا ،‌عدم پختگی و جامع الاطرف بودن آن است . چنانچه در جریان آزاد اطلاعات، فقها و حقوقدانان بدون هیچگونه محدودیت و یا خود سانسوری بتوانند نظرات خود را ارائه نمایند می توان در ظرف زمانی معقول انتظار داشت که از تشتت آرا کاسته شده و حتی الامکان مقدمات رسیدن به چارچوبهای مشترک فراهم شود . مقاله حاضر نیز فقط به بیان پاره ای از دیدگاه های موجود پرداخته و نمی تواند جامع الاطراف تلقی گردد. در عین حال در حد بضاعت سعی شده است تا نظرات مختلف بررسی و جمع بندی نهایی ارائه شود. از آنجا که مباحث مربوط به ارتداد و احکام آن اصولا موضوعی فقهی است، لذا بررسی آرای فقها و نظرات فقهی مشهور و غیر مشهور مورد توجه قرار گرفته است. مسئله مهم توجه به نظرات جدید است که لازم است مورد دقت و اعمال نظر قرار گیرند .

تعداد صفحات 147 word

فهرست مطالب

پیشگفتار............................................................................................ 1

بخش اول

بررسی نظرات کلاسیک .................................................................. 4

واژه ارتداد....................................................................................... 4

الف: معنای لغوی................................................................................ 4

ب: ارتداد در اصطلاح......................................................................... 5

مصادیق مرتد..................................................................................... 9

انواع ارتداد...................................................................................... 11

انواع ارتداد در فقه اهل سنت.............................................................. 11

انواع ارتداد در فقه امامیه................................................................... 12

مرتد ملی و فطری............................................................................... 12

تعاریف سه گانه مرتد فطری............................................................... 13

مرتد فطری و ملی مطابق تعریف مشهور.............................................. 14

احکام کلی ارتداد در فقه شیعه مطابق تعریف مشهور.......................... 15

احکام کلی مرتد فطری (مرد) .............................................................. 15

احکام کلی مرتد ملی........................................................................... 15

احکام کلی زن مرتده ......................................................................... 15

احکام کلی ارتداد دسته جمعی............................................................. 16

محقون الدم و مهدور الدم.................................................................. 16

محقون الدم ...................................................................................... 16

مهدور الدم........................................................................................ 16

مصادیق مهدور الدم........................................................................... 17

مجازاتها............................................................................................ 18

1- قتل ............................................................................................. 18

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 18

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 20

مسئولیت مدنی و کیفری مسلمانان در قتل مرتد.................................... 21

2- مصادره و تقسیم اموال................................................................ 26

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 26

مرتد فطری مرد................................................................................. 26

مرتد ملی مرد و زن مرتده اعم از ملی و فطری..................................... 27

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 28

3- انتفای زوجیت.............................................................................. 30

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 30

نوع عده زوجه مرد مرتد..................................................................... 31

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 32

نتیجه................................................................................................. 33

4و5- حبس و تنبیه بدنی.................................................................. 34

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 34

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 35

راههای اثبات ارتداد.......................................................................... 36

1- علم قاضی..................................................................................... 36

2- بینه.............................................................................................. 37

3- اقرار............................................................................................ 38

ارتداد در قرآن.................................................................................. 39

شرایط ارتداد در قرآن....................................................................... 39

آثار ارتداد در قرآن........................................................................... 41

نتیجه................................................................................................. 44

حکم فقهی ارتداد در قرآن بنا به استنباط مشهور فقها......................... 46

توبه مرتد......................................................................................... 50

استتابه ............................................................................................ 57

الف: دیدگاه اهل سنت......................................................................... 57

دیدگاه امامیه..................................................................................... 58

مدت استتابه....................................................................................... 59

ادله استتابه ...................................................................................... 60

مجازات ارتداد حد است یا تعزیر........................................................ 61

حد از دیدگاه فقها............................................................................... 61

مصادیق حدود................................................................................... 62

تعزیر از دیدگاه فقها........................................................................... 63

تفاوت حد و تعزیر.............................................................................. 64

نتیجه................................................................................................. 66

ارتداد از دیدگاه حقوق ایران.............................................................. 70

اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها.................................................... 70

قاعده منع عقاب بلابیان....................................................................... 71

استدلال مخالفین جاری شدن اصل و قاعده........................................... 72

پاسخ به مخالفین و نتیجه گیری........................................................... 73

بخش دوم

بررسی نظرات جدید و غیر مشهور فقها.............................................. 76

1- آیت الله موسوی اردبیلی............................................................... 77

بررسی آیات ارتداد............................................................................ 80

نتیجه گیری........................................................................................ 85

جمع بندی.......................................................................................... 87

بررسی روایات................................................................................... 88

ولد علی الاسلام به چه معنا است......................................................... 89

جمع بندی و نتیجه گیری....................................................................103

توضیحی دیگر در معنای

ولد علی الاسلام با عنایت به تناسبات علم و موضوع .......................106

موجبات ارتداد....................................................................................107

تعریف ضروری دین...........................................................................114

بررسی اجماع......................................................................................116

2-بررسی نظرات حجه الاسلام احمد قابل........................................120

تعریف واژگان....................................................................................121

دلیل عقلی...........................................................................................126

دلیل نقلی............................................................................................128

نتیجه دلیل نقلی..................................................................................134

ادله نقلیه مورد استناد فقها..............................................................136

آیات مرتبط با بحث ارتداد................................................................137

انحصار جواز قتل در دو مورد...................................................147