نقش حیاتی آب انبار ها در منطقه لارستان

در طول تاریخ ، انسانها همواره از آب به عنوان یکی از مهمترین عوامل طبیعی در زندگی به تناسب نیاز خود بهره می بردند. منطقه لارستان در زمینه برخورداری از سفره های زیرزمینی آب شیرین یکی از محرومترین مناطق کشور است و مردمان
پیش از این با بهره وری از استعدادهای ذاتی خود در ساخت آب انبار و قنات ، توانسته بودند قسمتی از مشکلات مربوط به
کمبود سالانه آب را برطرف سازند ، ولی با این حال مشکل همچنان باقی است . شهرستان لارستان به جهت دارا بودن اقلیم
گرم وخشک همواره با مشکل تهیه و حفظ آب مواجه بوده اند و مردم این منطقه در طی قرن های متمادی تدابیر گوناگونی
جهت بهره مندی از آب به کار برده اند. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش که " نقش آب انبارها در جهت رفع مشکل
کم آبی در اقلیم گرم و خشک چگونه بوده است" شکل گرفته است . هدف از این مقاله پی بردن به جایگاه آب انبارها به
عنوان یکی از عناصر مهم که نقش موثری در بهبود شرایط زندگی در مناطق کم آب دارند ، می باشد . در مقاله حاضر ابتدا به
بررسی نحوه شکل گیری آب انبارها پرداخته و دسته بندی انواع آب انبارها ارایه می شود . پس از آن به جایگاه آب انبارها در
اقلیم گرم وخشک اشاره نموده و نقش آن در شهرستان لارستان به عنوان یکی مناطق کم آب مورد بررسی قرار می گیرد .
روش تحقیق در این نوشتار به شیوه توصیفی تحلیلی و از طریق مشاهده و مقایسه بوده و ابزار گردآوری اطلاعات ، مطالعات -
کتابخانه ای و اسنادی می باشد .

تحقیق آب انبار

مقدمه

به دلیل خشکی آب و هوای بخش عمده ای از کشور ایران و عدم ریزش باران کافی در بیش از شش ماه از سال در اکثر نقاط و در نتیجه فصلی بودن آب رودخانه ها و عدم دسترسی به آب، تمهیدات گوناگونی جهت تامین آب شیرین در فصول خشک سال شده است. احداث بند، قنات و آب انبار را می توان از این جمله نام برد. در این رابطه، آب انبار همان گونه که از نام آن مشخص است، برای ذخیره آب در فصول پر آب و استفاده از آن در بقیه ایام سال می باشد.

قدیمی ترین آثار به جای مانده از آب انبار تقریباً با پیدایش اولین تمدن های ایران هم زمان است. مخزن آب شهر ایلامی - دورانتاش در چغازنبیل مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد هنوز باقی است. از دوران حکومت هخامنشیان نیز بقایای آب انبار و آب راه های متعدد در قصر جمشید وجود دارد.

در دوره اسلامی، آب انبار نیز مانند سایر ابنیه شهری در مراکز تجمع، مانند راسته های بازار و مراکز محلات و همچنین در کاروانسرا های بین راهی احداث می شده. در شهر های گرم و خشک ایران هر محله ای اغلب برای خود یک آب انبار داشته که توسط اهالی محل احداث می شده و یا گاهی بانی آن یکی از افراد متمکن و خیرخواه محله بوده است. آب انبار توسط اهالی خود محل اداره می شد و از کسی مبلغی برای استفاده از آن گرفته نمی شد، فقط اهالی محل خرج تعمیرات و نگهداری آن را می پرداخته اند.

در شهر های گرم و خشک آب انبار از ابنیه مهم شهری بوده و بنای آن با بادگیر های بلند و گنبد های حجیم از فواصل دور در سیمای شهر خودنمایی می کرده است. آب انبار های مهم دارای سردر های ورود بسیار زیبا بوده اند که با انواع کاربندی ها و مقرنس ها تزیین می شده و گاهی شعری در جهت سلام بر امام حسین (ع) و لعنت بر یزید و یا یادآوری خیری که بانی آن انجام داده بر روی کاشی های هفت رنگ نقش می بست.

تعداد صفحات 39 word

فهرست

مقدمه 5

اقلیم. 7

آب.. 11

تهویه 15

زمین. 18

نحوه اجرا و نوع مصالح. 20

آب انبارهای استان یزد 30

آب انبارهای یزد نشانگر هنر معماران چیره دست خطه کویر. 34

آب انبار شش بادگیری. 37

آب انبار گلشن. 38

آب انبار میان راهی مسیر چک چک.. 38

آب انبار وزیری. 38

آب انبار وقت و ساعت.. 39

فهرست اشکال

شکل 1: یک آب انبار قدیمی سنگی در جاده تهران - گرمسار. در این عکس قسمت های مختلف آب انبار شامل مخزن، گنبد و سردر راه پله مشخص می باشد. 6

شکل 2: سردر راه پله یک آب انبار در روستای کوهستانی ابیانه. مخزن آب انبار، درست پشت راه پله واقع است. 7

شکل 3: نمای داخلی گنبد و هواکش آب انبار نو در محله آب انبار نو در ساری. 8

شکل 4: سردر ورودی آب انبار نو در ساری در استان مازندران. 9

شکل 5: آب انبار سنگی قوام در ساحل خلیج فارس در بندر بوشهر. 10

شکل 6: مخزن آب انبار سنگی قوام در ساحل خلیج فارس در بندر بوشهر. 12

شکل 7: یک آب انبار پنج بادگیره با دو منبع ذخیره آب در جزیره کیش در اقلیم گرم و مرطوب. 13

شکل 8: آب انبار شش بادگیره در شهر تاریخی یزد با اقلیم گرم و خشک و ساخته شده در دوره قاجاریه که از بهترین نمونه های استفاده از جریان هوا جهت تهویه و خنک نمودن آب از طریق برودت تبخیری است. 15

شکل 9: پلان و مقطع آب انبار شش بادگیره یزد. این آب انبار دو راه پله دارد یکی برای مسلمانان و دیگری برای زرتشتیان. خاک مجاور مخزن به عنوان پشتبند در مقابل نیروی جانبی آب داخل مخزن و گنبد روی آن عمل می کند. 17

شکل 10: آبگیری در بندر لنگه. به دلیل اینکه پلان این نوع مخازن به شکل بعلاوه است، به آن چهار برکه نیز می گویند. 18

شکل 11: برکه عباسی در بندر لنگه در استان هرمزگان با اقلیم گرم و مرطوب. رنگ سفید بدنه برکه ها مانع ذخیره شدن بیش از حد حرارت در مصالح می شود. 20

شکل 12: آب انبار معصوم خانی، آب انبار حاج حسین و آب انبار عبد الحسین که به نام آب انبار های سه قلو معروف است در شهر نایین در استان اصفهان قرار دارند. 21

شکل 13: آب انبار سردار بزرگ در قزوین ساخته شده در دوره قاجاریه. هواکش مخزن آب انبار در بالای گنبد قرار گرفته است. 23

شکل 14: پلان زیرزمین و طبقه همکف مسجد و آب انبار میرزا مقیم در مرکز محله درب اصفهان در شهر کاشان. 24

. 27

شکل 15: نما ها و مقاطع مسجد و آب انبار میرزا مقیم در کاشان. 27

شکل 16: ورودی و مخزن یک آب انبار با بام مسطح در قصر الدشت شیراز. 28

شکل 17: برش و پلان آب انبار عبد الرزاق خان در مرکز محله خان در کاشان تاسیس شده در سال 1193 هجری. 29

آب انبار

آب ‌انبار حوض و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته می‌شود. در مناطق کم‌آب و کویری آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند. آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به کار می‌رود. آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند.
نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شود. ته نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌ها است.
از معروفترین آب ‌انبارها آب ‌انبار شش‌بادگیری و آب ‌انبار تکیه امیرچقماق در شهر یزد در ایران است. در شهر گناباد نیز آب انبارهای عظیمی وجود داشته است که حداقل سه مورد آنها در توسعه شهری تخریب شده است. آب انبار مرکز گناباد در خیابان شریعت سابق تا سال 1363 فعال و مورد بهره برداری مردم بود. در زمستان آب برف و یخ را روانه این آب انبار می‌کردند و در تابستان آب سرد و خنک می‌نوشیدند به این آب انبار یخچال خانه هم می‌گفتند.
فهرست:
انواع آب انبارها
قسمتهای مختلف آب انبارها
مواد و مصالح
تاریخچه آب انبار
آب‌انبار در ایران
دلایل وجودی آب ‌انبار
انواع آب ‌انبارها از نظر نوع عملکرد و ارکان
معماری آب دانش کهن مردمان ایران
بررسی ویژگیهای معماری آب انبار
آب انبارهاى یکصد راچینه اى یزد
آب انبار بی‌بی (قشم)
آب ‌انبار سر حوض
آب انبار های ایران
منابع

فایل پاورپوینت آب انبار | شامل 17 اسلاید
فایل ورد آب انبار | شامل 21 صفحه

(تصویر اسلایدهای پروژه معماری)