گچ بری در معماری ایران

گچ یکی از مصالح اصلی معماری ایرانی است که به واسطه قابلیت های ویژه آن همواره مورد توجه هنرمندان و معماران واقع شده است بطوریکه علاوه بر ملات بودن، به عنوان یکی از مصالح تزئینی نیز مورد توجه قرار گرفته است. از گذشته های دور گچ بری به صورت کنده کاری، برجسته کاری مرسوم بوده و از اجزای مهم تزئینات معماری ایران بوده که به فراوانی به کار رفته و رشد زیادی کرده است.
جالب ترین استفاده ها ازتکنیک گچ بری در تزئینات اسلامی که منحصر به ایران نیست، اما ممکن است خاستگاه آن ایران بوده باشد، در ایران صورت گرفته است. در دوران پیش از اسلام، چه در غرب ایران و عراق در تیسفون، یا در شرق ایران در فراشاه یا ری در مرکز ایران، گچ بری جهت پوشش دیوارهای کاخ ها و معابد مورد استفاده قرار می گرفت، زیرا مصالح ساختمانی- سنگ، ساروج یا خشت خام- چندان جالب نبود و غنای تزئینات سطح دیوارها تأثیری بیشتر از دیوارهای لخت داشت.
گرچه در بعضی موارد (کاخ سروستان) گچ بری بدون تزئینات مهم روی دیوارها به کار رفته است، در بسیاری موارد کنده کاری زیادی روی دیوارها شده و موضوع های تزئینی پارچه ها و تصاویر معنی دار شمایل ها به عنوان وسیله ای ارزان جهت ایجادتأثیری شکوهمند مورد استفاده قرار گرفته است. در حدود قرن هشتم میلادی این موضوع ها و هدف های ایرانی مورد استقبال مسلمانان قرار گرفت و به صورت وجه مشخصه کاخ های بنی امیه در سوریه و اردن و یا به شکلی لصیل تر در کاخ های سامرا درآمد. هنوز هم میتوان در نائین در آن بخش مسجد که به قرن دهم تعلق دارد(شکل 2 و 3) بخشی از خصوصیات موضوع های تزئینی قدیمی گچ بری را مشاهده کرد. طرفه آنکه همین سبک ها و موضوع های قدیمی در اواخر قرن یازدهم در معماری غیر مذهبی و مثلاً در ترمذ دیده می شود.
بدین ترتیب تاریخچه استفاده از گچ بری مداوم است و در قرن های یازدهم میلادی این شیوه در سراسر شرق نزدیک وجود داشت و اساساً به شکل سبکی جهت پوشاندن دیوارها با طرح های تزئینی مورد استفاده قرار میگرفت. اما در زمانی در قرن یازدهم تغییراتی قابل توجه در ظاهر گچ بری ها پیدا شد، گرچه با اطلاعات اندک ما در مورد آن دوران ذکر تاریخ دقیق دشوار است. در نحوه استفاده از گچ بری نیز تغییرات زیادی پیدا شد. وظیفه قدیمی پوشاندن دیوار به جای خود ماند، (شکل های 4، 5 و 6 ) اما در بیشتر موارد گچ را به سادگی روی دیوار مورد استفاده قرار نمیدادند بلکه این کار بر اساس خطوط عمده بنا ایجاد میشد، نوعی متابعت مشابه از اصول معماری در نمونه های فوق الذکر که در آنها شکل آجرکاری در گچ کاری مورد تقلید قرار گرفته مشاهده میشود.
فهرست:
مقدمه
گچ چیست؟
انواع کوره های گچ پزی
شناخت انواع گچ و ویژگی های آن
انواع گچ به لحاظ شیوه ساخت
ابزار گچبری
انواع طرح
گچکاری قوس های رایج در معماری
گچ بری بر روی سطوح صاف
شیوه های گچ بری بر روی سطوح کروی
مقرنس با گچ یا قطاربندی
یزدی بندی با استفاده از گچ
تنگ بری با گچ بر روی سطوح مشخص
پیاده کردن الگوی طرح های گچی برای محراب
گوشه سازی و قطاربندی
ساخت طاقچه های خنچه پوش
رنگ آمیزی کارهای گچ بری و مشبک کاری با گچ
ماهوتی کردن سطوح مختلف با گچ
اصطلاحات گچ بری
تصاویر


فایل پاورپوینت گچ بری | شامل 74 اسلاید

(تصویر اسلایدهای پروژه معماری)