هخامنشیان نام دودمانی پادشاهی در ایران پیش از اسلام است .پادشاهان این دودمان ازمی رساندند که سرکردهٔ طایفه پاسارگاد از » هخامنش « پارسیان بودند و تبار خود را به طایفه های پارسیان بوده است.هخامنشیان نخست پادشاهان بومی پارس و سپس انشانبودند ولی با شکستی که کوروش بزرگ بر ای شتوویگو واپسین پادشاه ماد واردساخت و سپس فتح لیدیه و بابل پادشاهی هخامنشیان تبدیل به شاهنشاهی بزرگی شد .از این رو کوروش بزرگ را بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی می دانند.
مهم ترین سنگ نوشته هخامنشی از نظر تاریخی و نیز بلندترین آنها، سنگ نبشته بیستون بر دیواره کوه بیستون است. سنگ نوشته بیستون بسیاری از رویدادها و کارهای داریوش اول را در نخستین سال های حکمرانی اش که مشکل ترین سال ها حکومت وی نیز بود،به طوردقیق روایت می کند. این سنگ نوشته عناصر تاریخی کافی برای بازسازی تاریخ هخامنشیان را داراست.